Plakat to rodzaj wyrobu poligraficznego i jednocześnie jedna z najmłodszych dziedzin grafiki. Jest zwykle drukiem dużego formatu i ma do spełnienia ściśle określone funkcje.
Służy celom informacyjnym, propagandowym oraz reklamowym, a zastosowanie w nim znajdują różnego rodzaju elementy – zarówno tekstowe, jak i graficzne. Warto również wiedzieć, iż plakat posiada interesującą historię.
Na początku był afisz
Skąd wziął się plakat? Otóż wywodzi się on od afisza, którego korzenie sięgają XV stulecia. Niemniej jednak taka forma rozpowszechniania informacji jaką jest afisz na dobre ukształtowała się znacznie później, ponieważ dopiero w XVIII i XIX w. W tym też właśnie czasie został zastąpiony przez plakat, który przez dość długi czas kojarzony był w głównej mierze z różnymi wydarzeniami kulturalnymi i rozrywkowymi – koncertami, widowiskami cyrkowymi, przedstawieniami teatralnymi itp. W ten sposób podawano także do publicznej wiadomości informacje dotyczące poboru do wojska.
Ważny wynalazek
Niewątpliwie ogromną rolę w rozwoju plakatu jako sztuki tworzonej przez artystów odegrało wynalezienie techniki litografii. Miało to miejsce u schyłku XVIII w. Początkowo litografie były czarno-białe, z czasem dołączyły do nich także i kolorowe. W latach 40-tych XIX w. powstał cykl monokolorystycznych litografii o charakterze reklamowym, którego twórcami byli wydawca Rouchon i malarz Paul Badry. Cykl ten uznaje się oficjalnie za bezpośredniego poprzednika plakatów.
W miarę upływ czasu okazało się, że najlepszym miejscem na rozwieszanie plakatów jest ulica. XIX w. jest generalnie szalenie ważnym okresem w dziejach plakatu. Godne zapamiętania są tutaj nazwiska Julesa Chereta uznawanego często za ojca plakatu oraz Henri de Toulouse-Lautreca, którego twórczość otworzyła zupełnie nowy w rozdział w historii plakatu, kiedy to usamodzielnił się on jako gatunek.
Z historii plakatu polskiego
Jeżeli chodzi o plakat polski, to nie sposób w tym momencie nie wspomnieć o Stanisławie Wyspiańskim. Jego zasługą było przeniesienie na rodzimy grunt modnych, paryskich trendów żywo inspirowanych twórczością Alfonsa Muchy. Wyspiański stworzył jednak tylko jeden plakat – powstał on w 1899 r. na potrzeby sztuki „Wnętrze” Maurice’a Maeterlincka. Spośród autorów ciekawych projektów plakatów, jakie zostały stworzone w okresie Młodej Polski, należy wymienić m. in. Teodora Axentowicza, Stanisława Kamockiego, Jacka Malczewskiego, Józef Mehoffera i Wojciecha Weissa, a także twórców skupionych wokół Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana, które swoją działalność rozpoczęło w 1901 r. Na wspomniany czas przypadł rozkwit polskiej sztuki plakatu. Wielkie zasługi w tej dziedzinie miał Tadeusz Gronowski, z wykształcenia architekt. Pod koniec lat 20-tych XX w. zaczął on w swoich pracach stosować aerograf. Narzędzie te pozwoliło na uzyskiwanie niezwykle interesujących efektów graficznych jak np. cień rzucany na tło.
W latach międzywojennych polscy graficy kształcili się na Politechnice Warszawskiej oraz na Akademii Sztuk Pięknych. Lata 30-te ubiegłego stulecia przyniosły wzrost zapotrzebowania na grafikę użytkową, co miało związek m. in. z sytuacją polityczną w Europie. Już po wojnie – a mówić dokładniej, w latach 50-tych – pojawiło się określenie „polska szkoła plakatu”. Debiutowali wówczas tacy graficy jak np. Roman Cieślewicz, Franciszek Starowieyski, Jan Lenica, Waldemar Świerzy, Jan Młodożeniec, Julian Pałka, Wojciech Zamecznik czy Wojciech Fangor. To za ich sprawą polski plakat zyskał sławę na arenie międzynarodowej. Promuje go m. in. tak znamienite wydarzenie jakim jest Międzynarodowe Biennale Plakatu odbywające się od 1996 r. w Warszawie. Warto jeszcze dodać, iż w Polsce powstała pierwsza w skali światowej placówka muzealna poświęcona plakatowi. Jest nią Muzeum Plakatu założone w Wilanowie w 1968 r.
Artykuł powstał dzięki współpracy firmy DrukarniaSpeed.pl produkującej m.in. plakaty reklamowe oraz inne materiały poligraficzne