Aparaty ortodontyczne pełnią kluczową rolę w korekcji wad zgryzu, poprawie ustawienia zębów i przywracaniu harmonii w jamie ustnej. Jednakże, mimo swojej wytrzymałości, aparat ortodontyczny może ulec uszkodzeniu, szczególnie w wyniku niektórych nawyków lub nieprzestrzegania zasad higieny i pielęgnacji. Poniżej przedstawiamy najczęstsze przyczyny awarii, porady, jak ich uniknąć oraz wskazówki dotyczące tego, co zrobić, gdy do uszkodzenia aparatu dojdzie.
Najczęstsze uszkodzenia aparatu ortodontycznego
W trakcie leczenia ortodontycznego pacjenci często zgłaszają problemy związane z uszkodzeniem elementów aparatu. Często wynikają one z mechanicznych uszkodzeń lub nadmiernego nacisku na poszczególne komponenty.
Złamany lub odklejony zamek ortodontyczny
Zamki ortodontyczne to małe elementy, które przykleja się bezpośrednio do powierzchni zębów, aby trzymały łuk i umożliwiały korygowanie zgryzu. Zamek może ulec uszkodzeniu w wyniku spożywania twardych pokarmów (jak orzechy czy surowa marchew) lub przez przypadkowe uderzenie. Gdy zamek się odklei, może przesuwać się po łuku, co powoduje dyskomfort i zakłóca proces leczenia.
Rozklinowanie aparatu ortodontycznego
Łuk aparatu ortodontycznego odpowiada za przenoszenie siły potrzebnej do przemieszczania zębów. Przemieszczenie lub złamanie łuku zdarza się najczęściej w wyniku gryzienia twardych pokarmów lub nacisku wywołanego przez szczotkowanie. Przemieszczony łuk może powodować podrażnienia dziąseł i błony śluzowej.
Uszkodzenie ligatur (gumek)
Ligatury ortodontyczne to specjalne gumki przytrzymujące łuk w zamkach. Zwykle są one wytrzymałe, ale mogą się przemieścić lub pęknąć, co osłabia trzymanie łuku i może wpłynąć na wydłużenie okresu leczenia.
Czytaj również: https://www.portalzdrowie.com/gumki-separacyjne-czym-sa/
Otarcia i podrażnienia błony śluzowej
Nowy aparat może powodować otarcia, szczególnie w początkowej fazie leczenia, gdy jama ustna nie jest jeszcze przyzwyczajona do obecności obcych elementów. Często stosuje się wosk ortodontyczny, aby zmniejszyć dyskomfort. Podrażnienia mogą również wynikać z uszkodzenia aparatu, np. przemieszczonego łuku czy odklejonego zamka.
Problemy z aparatem retencyjnym
Po zakończeniu leczenia aparatem stałym pacjent zwykle otrzymuje aparat retencyjny, który utrzymuje zęby w prawidłowej pozycji. Aparat retencyjny również może ulec uszkodzeniu lub wypaczeniu, co może skutkować przesunięciem zębów z powrotem do poprzednich, nieprawidłowych pozycji.
Jak dbać o aparat ortodontyczny, aby uniknąć uszkodzeń?
Aby zminimalizować ryzyko awarii, kluczowe jest zachowanie właściwej higieny oraz unikanie określonych nawyków, które mogą negatywnie wpływać na aparat ortodontyczny.
Unikaj twardych i lepkich pokarmów – orzechy, twarde warzywa, gumy do żucia czy karmel mogą prowadzić do pęknięcia zamków i łuku. Warto kroić pokarmy na mniejsze kawałki, aby zmniejszyć nacisk na aparat.
Regularne szczotkowanie – resztki jedzenia gromadzące się wokół zamków i łuków sprzyjają rozwojowi bakterii i płytki nazębnej, co może prowadzić do stanów zapalnych i osłabienia przyczepności aparatu do zębów.
Stosowanie wosku ortodontycznego – wosk jest pomocny w redukcji otarć i podrażnień, szczególnie na początku leczenia. Pomaga również chronić jamę ustną przed uszkodzeniem, jeśli łuk lub zamek ulegnie przesunięciu.
Regularne wizyty kontrolne – systematyczne kontrole u ortodonty pozwalają na szybkie wykrycie ewentualnych problemów i regulację aparatu, co minimalizuje ryzyko awarii.
Co zrobić, gdy aparat ortodontyczny ulegnie uszkodzeniu?
Przemieszczony zamek lub łuk
Jeśli zauważysz przesunięcie zamka lub łuku, spróbuj delikatnie ułożyć go na właściwym miejscu palcem lub pęsetą. Gdyby to się nie udało, najlepiej założyć wosk ortodontyczny, aby zminimalizować otarcia i zgłosić się na wizytę do ortodonty.Uszkodzenie gumek (ligatur)
W przypadku uszkodzenia gumek należy jak najszybciej umówić się na wizytę kontrolną. Chociaż uszkodzenie jednej gumki nie stanowi poważnego problemu, ich wymiana zapewnia właściwe działanie aparatu.Pęknięty łuk aparatu
Jeśli łuk pęknie lub przemieści się, można spróbować założyć wosk ortodontyczny, aby złagodzić dyskomfort. Warto unikać dotykania uszkodzonego elementu, aby nie pogorszyć sytuacji, i jak najszybciej skontaktować się z ortodontą.Podrażnienia błony śluzowej
W przypadku otarć zaleca się płukanie jamy ustnej wodą z solą lub stosowanie specjalnych płukanek antyseptycznych, które pomagają złagodzić ból i przyspieszyć gojenie się podrażnień.
Czytaj również: https://www.portalzdrowie.com/do-czego-sluza-pierscienie-w-aparacie-ortodontycznym/
Czy aparat retencyjny również może ulec uszkodzeniu?
Aparat retencyjny, podobnie jak aparat stały, jest podatny na uszkodzenia. Nieprzestrzeganie zaleceń ortodonty dotyczących sposobu przechowywania i czyszczenia aparatu retencyjnego może prowadzić do jego wypaczenia lub złamania. W przypadku uszkodzenia aparatu retencyjnego niezbędna jest wizyta u ortodonty, który oceni stan aparatu i, w razie potrzeby, wykona nową retencję.
Podsumowanie
Aparaty ortodontyczne, mimo swojej trwałości, mogą ulec uszkodzeniu, szczególnie w wyniku nieodpowiedniego użytkowania lub braku higieny. Najczęstsze awarie to przemieszczone zamki, pęknięte łuki i uszkodzone gumki. W razie uszkodzenia aparatu zawsze warto zachować spokój i jak najszybciej zgłosić się na wizytę do ortodonty. Przestrzeganie zasad higieny oraz unikanie określonych nawyków znacząco minimalizuje ryzyko awarii, co przyspiesza proces leczenia i poprawia komfort noszenia aparatu ortodontycznego.
Autor
Adam Majewski
www.portalzdrowie.com
