Substancja, którą niektórzy obdarzają czasem mianem syntetycznego kauczuku, jest obecnie jednym z najpopularniejszych tworzyw sztucznych. Możemy nie być świadomi tego, jak wiele praktycznych zastosowań znalazł sobie ten nowatorski, nad podziw uniwersalny, chemiczny związek. Współczesny człowiek może dostrzec poliuretan we własnych ubraniach (zwłaszcza obuwiu), codziennie używanych meblach i sprzęcie AGD.
Poliuretanu nie brakuje również w samochodach i innych sprzętach motoryzacyjnych, bardzo często znajduje się on także w systemach izolacyjnych budynków mieszkalnych i użytkowych. Można zadać sobie pytanie, jak do tego doszło?
Poliuretan, czyli konsekwencje rozwoju chemii organicznej
Poliuretany oficjalnie funkcjonują w branży przemysłowej od jakichś 80 lat, ale droga do ich powstania rozpoczęła ponad sto lat wcześniej – gdy rozpoczęła się historia chemii organicznej. Stojące u jej początków dokonanie niemieckiego chemika, Friedricha Wöhlera, synteza mocznika, była bowiem pokłosiem badań naukowca nad izomerami kwasu cyjanowego, które z czasem okazały się bardzo ważne dla produkcji poliuretanów. Kolejne ważne odkrycie na drodze do produkowania tego związku poczynił Francuz, Charles Adolphe Wurtz: autor metody, dzięki której wytwarza się grupy uretanowe. Po tym odkryciu na sto lat zaniechano dalszych badań – dopiero niemiecki uczony, Otto Bayer, opracował zasadę poliaddycji, która stała się podstawą dla działania całej chemii tworzyw sztucznych.
Poliuretan został opatentowany w 1937 roku przez Bayera. W dziesięć lat później powstała pierwsza fabryka, trudniąca się wytwarzaniem nowego tworzywa, które wciąż miało status nowego i luksusowego dobra. Jako takie zaskoczyło Amerykanów, którzy w latach 60. rozwiązali dzięki niemu wiele problemów związanych z produkcją urządzeń wykorzystywanych przez NASA (między innymi promów kosmicznych). Wystarczyła jednak kolejna dekada, by poliuretan staniał i spowszechniał – jego właściwości termoizolacyjne spożytkowano, opracowując nowoczesne metody ocieplania domów. Z czasem nauczono się tworzyć tworzywa poliuretanowe o ściśle sprecyzowanych właściwościach, co otworzyło sztucznemu kauczukowi drogę do niesłychanie wielu zastosowań, a w konsekwencji – zdominowania świata tworzyw sztucznych.
Artykuł powstał we współpracy z: poliuretanyczaniec.pl